Iचिंतनिका जीवन एक " संघर्ष "
तूम्ही कोण ?? कूंभार, शिल्पकार, की माळी !!
शैक्षणिक वर्ष सुरू झाले आणि पून्हा शाळा शिक्षण प्रक्रिया हे शब्द ऐकू येवू लागले . शाळेत जाऊन शिकणे.. किंवा शाळेत शिकवले जाणे .. वा मी शिकवतो. ...अस ऐकल की शिक्षण , शिकणे, शिकवणे ही नक्की काय प्रक्रिया आहे ? हे कोड पडत.
मूल शिकत कस ?
त्याला शिकवलं जात म्हणजे नेमक काय ?
हे प्रश्न ऊभे ठाकतात.
एक सर्वमूखी असलेली समजूत म्हणजे " लहान मूल म्हणजे ओला मातीचा गोळा , जसा आकार द्याल तसे घडेल. "
या ठीकाणी शिक्षक /पालक हा कूंभाराच्या भूमिकेत दिसतो .
तर शिक्षक हा शिल्पकार असतो असही म्हटल जात. दगडात मूर्ती असतेच शिल्पकार फक्तं त्याला नको असलेला भाग छिन्नीने काढून टाकतो व हवे असलेले शिल्प बाहेर येते.
असे निरनिराळे सिध्दांत ऐकले की गोंधळ होतो समाधान होत नाही.
खरच शिक्षक /पालक हा कूंभार किंवा शिल्पकार असू शकतो. नक्कीच तस नसावं. कारण चैतन्याने भरलेले मूल म्हणजे एकसारखी माती वा निर्जीव पाषाण थोडेच आहेत ???
तस असत तर कूंभार / शिल्पकाराप्रमाणे आपल्याला हवी तशी साचेबद्ध मूल घडवू शकलो असतो आणि तशी घडलीही असती .
क्रिडागूरू रमाकांत आचरेकरांनी सचिन तेंडुलकर सारखी अनेक शिल्प /मडकी तयार केली असती .
याप्रमाणे अनेक अब्दुल कलाम , अनेक लता,अनेक न्यूटन ,अनेक होमी भाभा अशी फक्तं आणि फक्तं हिमालयाची अनेक शिखरचं तयार करता आली असती.
कोणतेही पोषक वातावरण , क्रिडा पाश्वभूमी नसतानाही " सूनिल " विक्रमादित्य सूनिल गावस्कर होतो परंतू जन्मापासून सर्व पंचतारांकित सोयी ,सूविधा ,कोचिंग, मार्गदर्शन ऊपलब्ध असतानाही "रोहन " त्या क्षेत्रात " रोहन गावसकर " बनू शकला नाही.
आणि मग शिकणं- शिकवणं म्हणजे नक्की काय हे समजून घेण्याची ऊत्सूकता वाढते .
अशावेळी वीस वर्षापूर्वीचा एक प्रसंग आठवला. आमच्या वज्रेश्वरी गावातील मारूती मंदिरात एक ऐंशी -पंच्याऐंशी वर्षाचे ऋषितुल्य संन्यासी व्यक्तीमत्व रहात होते. मराठी, इंग्रजी व संस्कृत वर ऊत्तम प्रभुत्व असलेले व वेदशास्त्र पारंगत आणि दिव्य स्मरणशक्ती असलेले पूरूष, वेदमूर्ती विठ्ठलपंत कूलकर्णी (बाबा ) या नावाने सर्वाना गूरूस्थानी होते.
मंदिरात त्यांनी मला विचारले "योगेश काय चाललय सध्या ?"
"शिक्षक म्हणुन रूजू झालोय. .मूलांना शिकतोय. ..मी ऊत्तरलो
पांढर्या शूभ्र लांब दाढीवरून हात फिरवत हसत हसत बाबा म्हणाले , "तू शिकवत नाही रे त्यांना , फक्तं शिकायला मदत करतोस. "
माझ्या कपाळावरील प्रश्नचिन्ह पाहून बाबांनी मला ऊदाहरणादाखल" शांतिमंत्र " अर्थासहित स्पष्ट केला.
यजुर्वेदाच्या शेवटचा अध्याय महत्वाचे उपनिषद
" ईशावास्योपनिषधाचा " आहे . या उपनिषेदाचा प्रारंभ व शेवट याच शांतिमंत्राने झाली आहे.
. ॐ पूर्णमदः पूर्ण मिदं
पूर्णात पूर्णमुदच्यते ।
पूर्णस्य पूर्णमादाय
पूर्णवेवावशिष्यते ।
ॐ शांति : शांति :शांति : ॐ
याचा अर्थ
ब्रह्म पूर्ण आहे , ते पूर्ण आहे
हे पूर्ण आहे , पूर्णातून पूर्ण निष्पन्न होते,
पूर्णातून पूर्ण काढून घेतले वजा केले तरी
पूर्णच बाकी राहते.
या विश्वातील , ब्रह्मांडातील प्रत्येक जीव जंतू पूर्ण आहे. किती मोठा व गहन अर्थ सांगितला आहे यात.
अहो एखाद लहानसं " बी " च उदाहरण घ्या.
' बी"लहानसं जरी असल तरी ते अपूर्ण असतं का हो?
नक्कीच नाही....
तर त्यात संपूर्ण झाडाचे गूण संपृक्तपणे ठासून भरलेले असतात. एवढ्याशा " बी " मध्ये संपूर्ण मोठे झाड लपलेले असते. फक्त ते झाडाचे सारे गूण प्रकट होण्यासाठी कुशल माळी किंवा शेतकरी मदत करत असतो ईतकचं !
कवी विल्यम्स वर्डसवर्थ म्हणतो "Child is father of man ."
लहान अर्भकातच संपूर्ण माणूस दडलेला असतो .आणि ईथे आम्हा आईबापाला अहंकार होतो 'आम्ही मूलाला वाढवले शिक्षकांना वाटत ' आम्हीच शिकवले शहाणे केले !'
'अरे आपण काय वाढवणार व शिकवणार !'
त्याची भविष्यातील वाढ, शहाणपणा जन्मजात त्याच्यात संपृक्त करून ठेवलेला असतो. आपण फक्त मददगार व्हायचे.
बी ऊत्तम रूजून परिपूर्ण झाड होण्यासाठी आवश्यक माती ,पाणी, हवा पूरवणारा कूशल माळी व्हायचे !!
माळी कितीही हूशार , कूशल असला तरी तो आंब्याच्या झाडाला अंजीर नाही उगवू शकणार . पण त्या आम्रवृक्षाची ऊत्तम निकोप वाढ होऊन त्याला दर्जेदार आम्रबहर कसा येईल ! ही व्यवस्था मात्र नक्कीच करू शकतो !!
रसायन शास्त्राच्या भाषेत सांगायचं तर आपण ऊत्पेरक ( Catalyst ) भूमिकेत असावं .
आणि एकदा का हे समजल की मग लाखो रूपये घेवून मेडीकल entrance, NEET, CET, JEE आय.आय.टी यन्स जन्माला घालू असे सांगणारी कोचिंगच्या दूकानदारीला थोडा बहूत तरी पायबंद बसेल. ...
मग कोण होताय तूम्ही ?? कूंभार, शिल्पकार की माळी
Choice is yours, will change the future
माझी लेखनयात्रा
योगेश जोशी
वज्रेश्वरी / ठाणे
संपर्क 9967766451
What's App वर प्रतिसाद जरूर कळवा
टिप ::वरील मते व्यक्तिगत असून मतमतांतरे असू शकतात त्या सर्वांचे स्वागत व आदर राखून
